-

بخش اول - ساختمان بدن موجودات زنده

موجودات زنده با موجودات غیر زنده متفاوتند. آجر، صندلی و کتاب جزء موجودات غیر زنده و پروانه، درخت و گنجشک جزء موجودات زنده هستند. رشد، حرکت و تولید مثل از مهم ترین تفاوت های موجودات زنده و غیر زنده می باشد. 

سلول چیست؟ 

بدن ما و همه موجودات زنده از واحدهای بسیار کوچکی به نام سلول ساخته شده است. سلول واحد ساختمانی بدن است.
ساختمان سلول: برای دیدن سلول به دلیل کوچک بودن آن، باید از وسیله ای به نام میکروسکوپ استفاده کنیم. با میکورسکوپ می توان همه چیز را بیشتر از 1000 برابر بزرگ کرد.
هر سلول 3 بخش دارد:
1- پوسته
2- سیتوپلاسم
3- هسته
پوسته مانند پوششی در اطراف سلول کشیده شده است. سیتوپلاسم، مایع غلیظی است که تمام سلول را پر می کند. یک هسته کوچک نیز در داخل سیتوپلاسم است. شکل و اندازه سلول ها با هم متفاوت است.
در ساختمان برگ سه نوع سلول مشاهده می کنیم که هر یک کار معینی انجام می دهند. سلول ها از غذایی که وارد آنها می شود استفاده می کنند و در صورت آسیب دیدن آنها تقسیم می شوند و سلول جدیدی را به وجود می آورند و اینک ار تا پایان عمر ادامه دارد.
سلول ها کار های مختلفی انجام می دهند. مثلاً سلول عصب (انتقال پیام) سلول استخوان (استحکام) سلول ماهیچه(حرکت) و سلول روده (جذب) غذا را به عهده دارند.
شباهت های سلول ها:
1- همه سلول ها سه بخش اصلی (پوسته،هسته، سیتوپلاسم) دارند.
2- همه سلول ها رشد می کنند.
3- همه سلول ها تقسیم می شوند.
در برگ دونوع سلول وجود دارد:
1- روی برگ از سلول های نازک و پهن تشکیل شده
2- در درون برگ سلول های مستطیلی که سبزینه دارند وجود دارد.

  پرسش های بخش 1 
1- کدامیک از موارد زیر در بدن تمام موجودات زنده وجود دارد؟ 

استخوان
ماهیچه
سلول
پوست
2- رشد بدن انسان به سبب چیست؟ 

ورزش کردن
استراحت کردن
تقسیم سلول ها
کش آمدن سلول ها
  3- پوششی که در اطراف سلول ها وجود دارد چه نامیده می شود؟ 

استخوان
پوسته
سیتوپلاسم
هسته

  4- ساختمان بدن کدام موجود زیر از تعداد سلول بیشتری تشکیل شده است؟ 

شتر
پلنگ
خروس
مورچه 
  5- مایع غلیظی که سلول را فرا گرفته است چه نام دارد؟ 

پوسته
سیتوپلاسم
ماده سلولی
هسته
  6- هسته ی کدامیک از سلول های زیر نسبت به سلول های دیگر کوچک تر است؟ 

سلول استخوان
سلول عصب
سلول ماهیچه
سلول روده
  سوالات تشریحی
1- مراحل رشد و تقسیم سلول در شکل زیر به هم ریخته است، با زدن شماره آنها را مرتب کنید. 

  2- چه تفاوت ها و چه شباهت هایی در بین سلول های مختلف بدن انسان دیده می شود؟ 

همه سلو ل ها از نظر رشد، تقسیم سلول و احتیاج به غذا شبیه هم هستند. ولی تفاوت آنها در شکل، اندازه و نوع کاری است که انجام می دهند.
  3- چهار نمونه از سلول های بدن را نام ببرید و وظیفه هر یک را بنویسید؟ 

سلول عصب (انتقال پیام) - سلول روده (جذب غذا) - سلول ماهیچه (حرکت) - سلول شش (جذب اکسیژن)
 4- سلول گیاهی با سلول جانوری چه تفاوتی دارد؟ 

سلول گیاهی دو پوسته دارد به همین دلیل محکم تر از سلول های جانوری است.

  5- سلول ها چگونه زیاد می شوند؟ 

تقسیم سلولی

  6- سلول از چه قسمت هایی تشکیل یافته است؟ 

پوسته،سیتوپلاسم، هسته

  7- کدام عمل در مورد بیشتر سلول ها تا آخر عمر صورت می گیرد؟ 

بخش 3 - گیاهان، موجودات پر ارزش 

گیاهان موجودات پر ارزشی هستند که هم غذای خودشان را می سازند و هم منبع اصلی غذای جانوران و انسان می باشند. آدمیان نخستین، ریشه، برگ، میوه و دانه های خوراکی را جمع می کردند و می خورند. بعدها انسان می اندیشید که می تواند گیاهان مفید را پرورش دهد. پس کار کشاوری یعنی پرورش دادن گیاهان مفید.
شخم زدن:
کشاورزان از هزاران سال پیش تاکنون زمین را برای کاشتن، شخم می زنند. در ابتدا این کار با دست انجام می شد. بعدها از گاو و اسب استفاده شد. امروزه تراکتور جای جانوران را گرفته است.
آب دادن:
به جهت وجود آب کم در ایران، کشاورزان برای صرفه جویی در مصرف آب، گیاهانی را می کارند که با کمک آب باران و برف رشد کرده و محصول دهند و نیاز به آبیاری نداشته باشند. به این گونه کشاورزی دیم کاری می گویند؛ مانند کشت گندم.
از بین بردن علف های هرز:
علف های اضافی که در لابه لای گیاهان کاشته شده می روید. علف های هرز گفته می شود. از بین بردن این علف ها کار زیادی می طلبد.
مبارزه با آفت ها:
بعضی از حشرات که گیاه خوار هستند دسته جمعی به مزرعه ها حمله می کنند و قسمتی از محصول را می خورند. برای دفع حشرات مزاحم یا آفت ها، مواد حشره کش ساخته شده است. به دلیل اینکه مواد سمی هستند. دانشمندان از جانورانی مانند عنکبوت یا سوسک بهره می گیرند.

  محصولات گوناگون: 

بعضی از محصولات مانند گندم در بیشتر استان ها به عمل می آید. اما بعضی محصولات دیگر مانند خرما، برنج و انگور در بعضی مناطق رشد می کنند. مثلاً برنج در جایی به دست می آید که آب فراوان داشته باشد و خرما در آب و هوای گرم به دست می آید.
نوشیدنی ها:
بعضی از گیاهان به صورت دم کرده و نوشیدنی مصرف می شوند مانند چای، و قهوه؛ و بعضی از محصولات دیگر را برای خوش طعم کردن غذا استفاده می کنیم مانند انواع ادویه ها که بیشتر در کشورهای گرم و مرطوب به دست می آید.
داروها:
مردم از زمان های دور، بعضی گیاهان را به دلیل اثرات داروئی آنها مصرف می کردند. مانند خاکشیر یا دانه به. امروزه هم از گیاهان دارویی استفاده های بسیاری می شود. 
رنگ ها:
گیاهان در صنایع رنگرزی هم استفاده می شوند. رنگرزی در استان هایی که قالیبافی دارند رواج دارد که برای رنگ کردن پارچه یا پشم به کار می رود.
از چوب برای تهیه میز، تخته، پنجره و سایر وسایل استفاده می کنند.
  پرسش های بخش 3
1- کار مبارزه با آفت ها، همیشه و در همه دوران زندگی آنها مؤثر است. 

درست
نادرست

  2- بیشتر کشاورزان برای شخم زدن زمین های پهناور از تراکتور استفاده می کنند. 

درست
نادرست

  3- کار کشاورزی یعنی پرورش دادن گیاهان مفید 

درست
نادرست
  4- پرندگان کوچک در خوردن حشرات مزاحم و آفت ها مؤثر هستند. 

درست
نادرست
  پررسش های تشریحی:
1-وقتی می خواهیم زمین را برای کاشتن آماده کنیم ابتدا چه عملی را انجام می دهیم؟ 

ابتدا زمین را شخم می زنیم. 
  2- برای کاشت یک گیاه باید چه کاری انجام داد؟ 

ابتدا باید زمین را برای کشت آماده کرد و شخم زد. بعد دانه ها را پاشید و سپس زمین را آبیاری کرد. مرحله بعدی در آوردن گیاهان هرز از داخل زمین است تا زمانی که به رشد کامل خود برسد.

  3- اصلی ترین غذای انسان را چه گیاهانی تشکیل می دهند؟ 

گندم، برنج، سیب زمینی
  4- یاد گرفتن کشاورزی چه اثری در زندگی انسان داشت؟ 

توانست محصول بیشتری تولید کند و برای زمستان خود غذا ذخیره کند. دیگر مجبور نبود تمام قسمت های گیاه را بخورد. بلکه از هر گیاهی قسمت های مفید را می خورد.
  5- آیا استفاده زیاد از تراکتور برای زمین های کشاورزی پهناور مضر است؟ 

بله. چون تراکتور عمیقاً جای خاک را عوض می کند و خاک های سطح رویی که مواد غذایی بیشتری دارند به سطح زیرین انتقال پیدا می کنند. استفاده زیاد از تراکتور برای زمین مفید نیست.

  6- کدام محصول را حتماً باید با کشت آبی زیاد نمود؟ 

برنج
  7- چه محصولاتی در ناحیه کوهستانی بیشتر رشد می کنند؟ 

گردو، بادام، درختان میوه

  8- ادویه در چه نوع آب و هوایی به دست می آید؟ 

گرم و مرطوب
  9- چه گیاهانی را می شناسید که مصرف دارویی و رنگرزی دارند؟ 

دارویی: اوکالیپتوس، گل ختمی، گل بنفشه، نعناع
رنگرزی: حنا، گردو، انار، پوست پیاز، روناس