علوم چهارم دبستان3
نور انرژی است که به کمک آن می توانیم اجسام را ببینیم. به موادی که از خود نور تولید می کنند چشمه نور می گوئیم. نور از همه اجسام عبور نمی کند. اما اجسامی مانند شیشه، آب و هوا نور را از خود عبور می دهند که به آنها شفاف می گوئیم.
اما اجسامی که نور را از خود عبور نمی دهند، مانند چوب و سنگ اجسام کدر نامیده می شوند. هرچه سطح یک جسم هم صاف تر باشد، باز تابش نور آن هم بیشتر است.
تصویر هر جسم در آینه تخت اندازه همان جسم است. اگر نور به آینه برخورد کند، باز می گردد که به این پدیده بازتابش نور می گوئیم. هر چه زاویه بین دو آینه تخت کمتر شود، تعداد تصاویر بیشتر است. نور در هنگام برخورد به آینه صاف، بازتاب منظم دارد و در صورت برخورد به سطح ناصاف مثل مقوی، بازتابی نامنظم دارد. وقتی نور به جسمی بر می خورد، قسمتی از آن باز می گردد و به چشم ما بر می گردد و همین نور بازتاب شده باعث دیدن آن جسم توسط ما می شود.
جسمی که به رنگ سیاه باشد، نور را تقریباً بازتاب نمی دهد. با آینه می توانیم تصویر چیزهایی را که به طور مستقیم نمی توانیم ببینیم را مشاهده کنیم. مانند راننده اتومبیل که به کمک آیند پشت خود را می بیند.
آینه ها بر سه نوع هستند :
1- آینه تخت
2- آینه فرو رفته
3- آینه بر آمده
در آینه فرو رفته تصویر بزرگ تر از جسم و در آینه برآمده تصویر کوچک تر از جسم منعکس می شود.
در زیردریائی ها برای دیدان اجسام در سطح آب از چشم زیردریایی استفاده می کنند، که پریسکوپ نام دارد.
کوره آفتابی هم وسیله ای است که از یک آینه فرو رفته بسیار بزرگ تشکیل شده است و برای استفاده از انرژی گرمایی خورشید به کار می رود. تصویر ما در درون یک قاشق به صورت وارونه و کوچک تر از خودمان می افتد و تصویر ما در پشت قاشق مستقیم و بزرگ تر به نظر می رسد.
پرسش های بخش 6
1- در کدامیک از مکان های زیر آینه بر آمده استفاده می کنند؟
خیاطی
آرایشگاه ها
سرپیچ های جاده ها
کوره آفتابی
2 - کدامیک از موارد زیر در بازتابش نور مؤثر نیست؟
صافی اجسام
زبری اجسام
کلفتی اجسام
رنگ اجسام
3 - در کدامیک از مواد زیر نور عبور نمی کند؟
هوا
آب
آینه
شیشه
4 - در پریسکوپ از چه آینه ای استفاده می شود؟
تخت
فرورفته
برآمده
کروی
5- هر قدر زاویه بین دو آینه را بازتر کنیم تعداد تصویرها ….... می شود.
بیشتر
کمتر
تفاوتی ندارد
بزرگ تر
6 - کوره آفتابی به چه منظور ساخته می شود؟
برای گرم کردم محیط
برای تفریح و سرگرمی
برای بهتر دیدن خورشید
برای استفاده از انرژی گرمایی خورشید
پرسش های تشریحی:
1- نور چیست؟ و چه خواصی دارد؟
یک نوع انرژی است که حرکت می کند و موجب دیدن اجسام می شود.
2- بازتابش نور چیست؟
وقتی نور به جسمی برخورد می کند و برگشت پیدا می کند، به این پدیده بازتابش نور می گوئیم.
3- چه اجسامی پس از بازتابش نور، تصویر تولید می کنند؟
اجسامی که سطح آنها صاف است مثل آینه و فلزات براق. در آب و شیشه هم تصویر ایجاد می شود.
4- جسمی در فاصله 20 سانتی متری آینه قرار دارد. فاصله جسم تا تصویر چقدر است؟
فاصله جسم تا تصویر دو برابر فاصله جسم تا آینه است یعنی 40 سانتی متر.
5- وقتی آینه به صورت فرو رفته باشد، چه تغییری می کند؟ و برای چه کارهایی از آینه فرو رفته استفاده می شود؟
تصویر بزرگ تر می شود. وقتی بخواهند تصویر را بزرگ تر نشان دهند مثل عمل جراحی
7- برای افزایش نور و گرما از چه نوع آینه ای استفاده می کنیم؟
آینه فرو رفته
8- برای آنکه جسمی دیده شود چه شرایطی لازم است؟
باید نور به طور کامل بازتاب نماید
9- در گذشته انسان ها چگونه تصویر خود را می دیدند؟
در سنگ های صاف و صیقلی
بخش 7 - الکتریسیته
انرژی الکتریسیته، انرژی است که برای نور، حرکت، گرما و روشنایی ایجاد می کند. از انرژی الکتریسیته در وسایلی مانند پنکه، شوفاژ، اطو، سماور برقی، لامپ، پلوپز و چرخ گوشت استفاده می کنیم. ما حتی از الکتریسیته صدا نیز تولید می کنیم. وقتی شما زنگ در را به صدا در می آورید، در اثر حرکت سریع و پیوسته الکتریسیته، این انررژی به صدا تبدیل شده است.
مدار الکتریکی چیست؟
وقتی لامپ خانه را روشن می کنید با استفاده از کلید برق، الکتریسیته را به داخل لامپ می فرستید و روشنایی ایجاد می شود و یا قسمتی سیم و لامپ را به باتری متصل می کنیم، الکتریسیته از باتری به وسیله سیم جاری می شود و پس از روشن کردن لامپ از سیم دیگری به باتری باز می گردد و این خود یک مدار الکتریکی است.
رسانا و نارسانا:
چیزهایی مثل میخ آهنی و سیم مسی که الکتریسیته از آنها می گذرد رسانا نام دارند. به چیزهایی مثل چوب، پلاستیک و شیشه که الکتریسیته از آنها نمی گذرد نارسانا نام دارد.
مدار متوالی و مدار موازی:
وقتی مدار بسته شود، الکتریسیته جاری می شود. در این صورت وقتی می خواهیم دو لامپ را به یک باتری وصل کنیم و دو لامپ هم به یکدیگر وصل شوند، در این صورت می گوئیم لامپ ها به صورت متوالی بسته شده اند. در بستن متوالی جریان، برق ابتدا از یک لامپ عبور می کند و سپس به لامپ دیگر می رود.
اگر بخواهیم قطب مثبت و منفی را به هر دولامپ وصل کنیم هر لامپ جداگانه به دو سر باتری وصل می شود. در این صورت لامپ ها به صورت موازی بسته شده اند. به این ترتیب جریان برق همزمان به هر دو لامپ وارد می شود و نور ضعیف تر به چشم می رسد.
به هم بستن باتری ها:
می توانیم با استفاده از دو یا چند باتری مدار الکتریکی تشکیل دهیم. در این صورت چون مقدار الکتریسیته بیشتری جاری می شود، نوری که لامپ ایجاد می گردد بیشتر می شود.
پرسش های بخش 7
1- کدامیک از وسایل زیر رسانا است؟
چوب
فرش
پتو
آهن
2- کدامیک از اجسام زیر نارسانا است؟
بدن انسان
آهن
چوب خیس
پلاستیک
3- اگر در منزل شما لامپ آشپزخانه بسوزد، بقیه لامپ ها:
خاموش می شوند
روشن می مانند
می سوزند
پر نورتر می شوند
4- در کدامیک از وسایل زیر از انرژی الکتریسیته برای تولید گرما استفاده می شود؟
جارو برقی
ریش تراش
تلویزیون
پلوپز
5- در کدامیک از وسایل زیر الکتریسیته به حرکت تبدیل می شود؟
همزن برقی
چراغ مطالعه
اتو
سماور برقی
پرسش های تشریحی:
1- الکتریسیته چگونه جریان می یابد؟
وقتی مدار بسته باشد
2- به چه اجسامی رسانا می گوئیم؟
اجسامی که جریان الکتریسیته از این اجسام عبور کند مانند سیم مسی و آب.
3- چه موادی نارسانا هستند؟
به اجسامی که جریان الکتریسیته از آنها عبور نکند، مواد نارسانا گفته می شود مانند چوب.
4- مدار چگونه تشکیل می شود؟مدار به چند طریق بسته می شود نام ببرید؟
وقتی الکتریسیته جریان پیدا کند. در صورتی که مدار ساده نباشد به دو طریق موازی و متوالی بسته می شود.
6- در چه صورت، مدار در لامپ نور بیشتری تولید می کند؟
وقتی مدار به صورت متوالی بسته می شود نور اولین لامپ بیشتر و دومی کمتر می شود. در موازی نور هردو لامپ یکسان و کمتر می شود.
7- آیا برای سیم کشی منزل می توان از مدار متوالی استفاده کرد؟ چرا؟
خیر چون در این صورت با سوختن یا قطع کردن جریان در یک وسیله الکتریکی، سایر وسایل الکتریکی نیز خاموش می شوند.
8- فرق مدار بسته و باز چیست؟
در مدار بسته الکتریسیته جاری می شود و در مدار باز الکتریسیته قطع می شود.
9- کلید چه اثری در تشکیل مدار دارد؟
کلید مدار را قطع و وصل می کند.
10- در اسباب بازی ها و رادیو ها، باتری ها را چگونه قرار داده اند؟
قطب منفی به مثبت و قطب مثبت به منفی
دانش آموزان را باید با اهداف آموزشی و روشهای جدید آشنا کرد در این زمینه فعالیت مان را آغاز کردیم شاید قدم کوچک ما آغاز بزرگی برای شما باشد.